پنجره‌های دوجداره ریلی به دلیل زیبایی، دوام بالا و عملکرد روان، از پرکاربردترین مدل‌های پنجره در ساختمان‌های مسکونی و اداری هستند. این نوع پنجره‌ها به‌صورت کشویی باز و بسته می‌شوند و معمولاً دارای دو لنگه هستند که یکی از آن‌ها ثابت و دیگری متحرک است.
گاهی اوقات لازم می‌شود پنجره را از قاب اصلی خارج کنید — برای مثال هنگام:
تعمیر یا تعویض غلطک‌ها و یراق‌آلات،
شست‌وشو و نظافت قاب‌ها،
تعویض شیشه یا لاستیک‌های درزبندی،
یا رنگ‌آمیزی و بازسازی فریم‌ها.
در این راهنما یاد می‌گیرید چگونه لنگه متحرک پنجره دوجداره ریلی (چه UPVC و چه آلومینیومی) را بدون آسیب و با روش اصولی از قاب جدا کنید.
ابزارهای مورد نیاز
قبل از شروع، ابزارها و وسایل زیر را آماده کنید تا روند کار بدون وقفه انجام شود:
پیچ‌گوشتی دوسو و چهارسو باز کردن پیچ‌های قاب و یراق‌آلات
آچار آلن تنظیم یا باز کردن غلطک‌های زیر لنگه
کاردک یا اهرم پلاستیکی جدا کردن قاب بدون آسیب به پروفیل
دستکش ایمنی محافظت از دست‌ها در برابر لبه‌های تیز
اسپری روان‌کننده یا روغن سبک تمیز و روان کردن ریل‌ها
پارچه نرم جلوگیری از خط افتادن روی فریم و شیشه
نکته مهم:
اگر لنگه پنجره سنگین است، حتماً از یک نفر کمک بگیرید. وزن زیاد ممکن است باعث شکستن شیشه یا خم شدن پروفیل شود.
بخش اول: آموزش باز کردن پنجره دوجداره ریلی UPVC
۱. بررسی ساختار و محل پیچ‌های نگهدارنده
در پنجره‌های UPVC معمولاً لنگه ثابت با چند پیچ از کناره به قاب متصل شده است. ابتدا پنجره را کامل باز کنید تا به قسمت داخلی لنگه ثابت دسترسی داشته باشید. سپس پیچ‌های نگهدارنده در بخش عمودی قاب را باز کنید.
توجه کنید که این پیچ‌ها ممکن است زیر درپوش پلاستیکی مخفی شده باشند. با کاردک یا نوک پیچ‌گوشتی باریک، درپوش را به‌آرامی بیرون بیاورید.
۲. آزاد کردن لنگه ثابت
پس از باز شدن پیچ‌ها، لنگه ثابت را به‌آرامی از قاب جدا کنید. اگر قاب محکم است، با کاردک پلاستیکی از بالا و پایین کمی فشار دهید تا آزاد شود. به هیچ وجه از ابزار فلزی نوک‌تیز استفاده نکنید، چون به لاستیک درزبندی و فریم آسیب می‌زند.
۳. جدا کردن لنگه متحرک از ریل
اکنون نوبت به درآوردن لنگه متحرک می‌رسد. برای این کار:
لنگه را کمی به سمت بالا بلند کنید تا از ریل پایین آزاد شود.
سپس پایین لنگه را به سمت بیرون متمایل کنید و از قاب خارج نمایید.
در برخی مدل‌ها، غلطک‌های پایین با پیچ تنظیم ارتفاع به قاب متصل‌اند. اگر لنگه آزاد نمی‌شود، پیچ تنظیم را با آچار آلن کمی باز کنید تا ارتفاع غلطک کاهش یابد و لنگه راحت‌تر بیرون بیاید.
۴. باز کردن غلطک‌ها و یراق‌آلات
بعد از خارج شدن لنگه، می‌توانید غلطک‌ها، قفل و یراق‌آلات را باز کرده و در صورت نیاز تمیز یا تعویض کنید. پیشنهاد می‌شود پیچ‌ها را در ظرف جداگانه نگهداری کنید تا در هنگام نصب مجدد دچار سردرگمی نشوید.
بخش دوم: آموزش باز کردن پنجره دوجداره ریلی آلومینیومی
پنجره‌های آلومینیومی از نظر عملکرد مشابه مدل‌های UPVC هستند، اما قاب آن‌ها محکم‌تر و سنگین‌تر است. در نتیجه هنگام باز کردن باید دقت بیشتری داشته باشید.
۱. باز کردن درپوش‌ها و قاب‌های تزئینی
در بسیاری از پنجره‌های آلومینیومی، درپوش‌هایی برای مخفی کردن پیچ‌های قاب وجود دارد. این درپوش‌ها معمولاً از جنس پلاستیک یا آلومینیوم نازک هستند. آن‌ها را به‌آرامی جدا کنید تا به پیچ‌های اصلی دسترسی پیدا کنید.
۲. باز کردن پیچ‌های فریم
پیچ‌های نگهدارنده معمولاً در لبه‌های کناری فریم و در قسمت اتصال لنگه ثابت قرار دارند. با پیچ‌گوشتی یا آچار مناسب، آن‌ها را باز کنید.
در این مرحله ممکن است قاب کمی سفت باشد. می‌توانید با اهرم پلاستیکی از گوشه‌ها کمی فشار دهید تا جدا شود، اما هرگز با زور قاب را بیرون نکشید.
۳. درآوردن لنگه متحرک
لنگه متحرک را به سمت بالا بلند کنید تا از ریل پایین جدا شود، سپس بخش پایین را به بیرون بچرخانید و لنگه را بیرون بیاورید.
اگر احساس کردید لنگه گیر دارد، ابتدا غلطک‌ها را کمی به سمت پایین تنظیم کنید تا فشار از روی ریل برداشته شود.
۴. بررسی یراق‌آلات
بعد از جدا شدن لنگه، غلطک‌ها، قفل و دستگیره‌ها را بررسی کنید. پنجره‌های آلومینیومی معمولاً با پیچ‌های ریز آلن متصل هستند. در صورت وجود زنگ‌زدگی یا جرم، قطعات را تمیز و سپس دوباره نصب کنید.
(در این تصویر، سه مرحله‌ی اصلی شامل باز کردن پیچ‌ها، بلند کردن لنگه از ریل بالا، و بیرون آوردن از ریل پایین نمایش داده می‌شود. جهت حرکت با پیکان مشخص است.)
بخش سوم: تمیزکاری، بررسی و نصب مجدد
پس از باز کردن لنگه‌ها، بهترین زمان برای تمیزکاری و بازرسی کامل قاب است.
۱. تمیز کردن ریل و قاب
ریل پایین معمولاً محل تجمع گرد و غبار و جرم است. ابتدا با برس یا جاروبرقی کوچک آلودگی‌ها را خارج کرده و سپس با پارچه مرطوب تمیز کنید.
در صورت زنگ‌زدگی یا چسبندگی، از اسپری روان‌کننده سیلیکونی استفاده کنید.
۲. بررسی غلطک‌ها و لاستیک‌ها
غلطک‌ها باید بدون لقی و با چرخش روان کار کنند. اگر حرکت آن‌ها سخت است، یا خراب شده‌اند، حتماً تعویضشان کنید.
لاستیک‌های آب‌بندی را نیز بررسی کنید؛ اگر خشک یا ترک‌خورده‌اند، بهتر است پیش از نصب مجدد لنگه، آن‌ها را عوض کنید.
۳. روان‌کاری ریل‌ها
قبل از جا زدن لنگه، کمی اسپری روان‌کننده به دو سمت ریل بزنید تا حرکت نرم‌تر شود. این کار باعث افزایش طول عمر غلطک‌ها و کاهش صدای حرکت می‌شود.
هشدارها و نکات حرفه‌ای
هنگام درآوردن لنگه، هرگز به شیشه فشار وارد نکنید.
اگر احساس کردید پنجره گیر دارد، بدون فشار اضافی کار را متوقف کنید و از یک نصاب کمک بگیرید.
پیچ‌های بازشده را با ترتیب مشخص نگهداری کنید تا در نصب مجدد اشتباه پیش نیاید.
در پنجره‌های قدیمی، احتمال چسبیدن لاستیک‌های دور شیشه وجود دارد؛ آن‌ها را با کاردک نرم جدا کنید.
اگر فریم دچار تاب‌خوردگی است، قبل از نصب مجدد حتماً آن را صاف کنید.
نصب مجدد لنگه
برای نصب، مراحل فوق را به‌ترتیب معکوس انجام دهید:
لنگه را از بالا وارد قاب کنید.
قسمت پایین را روی ریل بنشانید.
در صورت نیاز، ارتفاع غلطک را با آچار آلن تنظیم کنید تا لنگه به نرمی روی ریل حرکت کند.
پیچ‌ها و درپوش‌ها را سر جای خود نصب کنید.
درآوردن پنجره دوجداره ریلی، چه از نوع UPVC و چه آلومینیومی، کاری کاملاً ممکن است اگر با دقت و آگاهی انجام شود.
با رعایت مراحل ذکرشده در این راهنما، می‌توانید بدون نیاز به نصاب، لنگه پنجره را برای تعمیر یا تمیزکاری خارج کرده و دوباره نصب کنید.
این فرآیند علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه، موجب افزایش عمر مفید پنجره و عملکرد بهتر آن نیز خواهد شد.
